AMEA FOLKLOR İNSTİTUTU

VALEH HACILAR – 70

BEYNƏLXALQ KONFRANS

(Bakı şəhəri, 16 noyabr 2021-ci il)

16 noyabr, saat 10:00 da AMEA Folklor İnstitutunda görkəmli alim, şair, pedaqoq və ictimai xadim, Gürcüstan Ədəbiyyatşünaslıq Akademiyasının həqiqi üzvü, İ.Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universitetinin professoru Valeh Hacıların (Valeh Alpaşa oğlu Hacıyev) 70 illik yubileyinə həsr olunmuş Beynəlxalq konfrans keçiriləcəkdir.
Valeh Hacılar 15 aprel 1951-ci ildə Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunun Darvaz kəndində anadan olmuşdur. Bakıda ali filoloji təhsil aldıqdan sonra vətəninə dönmüş, Azərbaycan və Gürcüstan Yazıçılar İttifaqlarının zəmanətləri ilə 1973-cü ildən Tbilisi Dövlət Pedaqoji İnstitutunda əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1989-cu ildə TDPİ-nin Azərbaycan dili və ədəbiyyatı kafedrasının müdiri seçilmiş və 17 il həmin kafedraya rəhbərlik etmişdir. 1984-cü ildə Azərbaycan EA Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda “Azərbaycan dilində şeir qoşan gürcü aşıqları” mövzusunda namizədlik dissertasiyası, 1993-cü ildə isə eyni institutda “Azərbaycan folklorunun səciyyəvi xüsusiyyətləri (Gürcüstandakı türkdilli folklor örnəkləri əsasında)” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1993-cü ildə professor elmi adını almış, 2000-ci ildə Gürcüstan Ədəbiyyatşünaslıq Akademiyasının şərqşünaslıq üzrə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Valeh Hacılar ədəbi əlaqələrin, özəlliklə folklor əlaqələrinin öyrənilməsi, Gürcüstanın türkdilli folklor örnəklərinin toplanması, eləcə də Gürcüstan arxivlərindəki milli folklor nümunələrimizin aşkarlanması, onların tədqiqi, nəşri və gürcü dilinə tərcüməsi sahəsində olduqca geniş və məhsuldar işlər görmüş, folklorşünaslığımıza gözəl töhfələr bəxş etmişdir. O, dəfələrlə xarici ölkələrdə keçirilən elmi konfrans və simpoziumlarda iştirak etmişdir.
Valeh Hacılar şair-tərcüməçi, Azərbaycanca-gürcücə ikidilli lüğətlərin və danışıq kitabçalarının müəllifi kimi də tanınmışdır. Gürcü, rus, ukrayn, abxaz poeziyasından dilimizə tərcümələr etmiş Valeh Hacıların bədii əsərlərinin bir qismi də gürcü dilində işıq üzü görmüşdür.
Gürcüstan arxivlərində xalqımızın tarixi ilə bağlı mühüm sənədlərin aşkarlamış Valeh Hacılar Mehralı bəy və Borçalıda qaçaq hərəkatı barədə araşdırmalar aparmış, bu mövzuda mükəmməl əsərlər yazmışdır. O, xalq ədəbiyyatına və ədəbi əlaqələrə dair monoqrafiyaların, tarixi-filoloji, leksioqrafik və bədii səpgidə yazılmış çoxsaylı kitabın müəllifidir.
Valeh Hacılar eyni zamanda ictimai xadim kimi tanınmışdır. O, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, Gürcüstan Prezidenti yanında Təhsil Şurasının, Elmi adların verilməsi üzrə Professorlar Şurasının üzvü, Gürcüstandakı azərbaycan Ziyalılar Birliyinin ilk sədri (daha sonra fəxri sədri), Tbilisidə UNESCO xətti ilə nəşr olunan “Prometey”, Bakıda AMEA Folklor İnstitutunun xətti ilə çap olunan “Dədə Qorqud”, Türkiyədə nəşr olunan “Milli folklor”, “Türkiyə araşdırmaları” və “Türkiyat araşdırmaları” elmi jurnallarının redaksiya heyətlərinin üzvü və Gürcüstan təmsilçisi olmuşdur.
Valeh Hacılar Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayında (Bakı, 2001) Gürcüstan nümayəndə heyəti adından çıxış etmiş, Dünya Azərbaycanlılarının Əlaqələndirmə Şurasının və Əlaqələndirmə Şurası İdarə Heyətinin üzvü seçilmişdir.
Valeh Hacıların çoxşaxəli və aktiv elmi-ictimai fəaliyyəti türk alimlərin də diqqətini çəkmiş, 2002-ci ildə Atatürk Universitetində onun haqqında doktorluq dissertasiyası müdafiə olunmuş, 2003-cü ildə Ankarada “Borçalılı bilim adamı, eyitimçi, şair Valeh Hacılar” adlı irihəcmli monoqrafiya çapdan çıxmışdır (Ankara-2003).
Azərbaycan-gürcü ədəbi-mədəni əlaqələrinin inkişafındakı şəxsi xidmətlərinə və səmərəli elmi-pedaqoji fəaliyyətinə görə Valeh Hacılar 1998-ci ildə Gürcüstan prezidenti tərəfindən “Şərəf” ordeni ilə təltif edilmişdir.
Valeh Hacılar 23 yanvar 2010-cu ildə vəfat etmiş və öz vəsiyyəti ilə doğma kəndində dəfn edilmişdir. Hazırda Gürcüstanın Bolnisi rayonunun Darvaz kəndinin Mədəniyyət Evi Valeh Hacıların adını daşıyır. Görkəmli alimin vəfatından sonra təsis olunmuş Valeh Hacılar Elmi-Mədəni Araşdırmalar Vəqfi 2010-cu ildən etibarən uğurla fəaliyyət göstərir.
2012-ci ilin 12-16 aprel tarixlərində İ.Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universitetində həmin universitetin, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Folklor İnstitutunun, Türkiyənin Erdahan Universitetinin, Suxum Dövlət Universitetinin və Valeh Hacılar Elmi-Mədəni Araşdırmalar Vəqfinin təşkilatçılığı ilə alimin xatirəsinə həsr olunmuş “Qafqaz xalqlarının folkloru və linqvokulturologiyası” mövzusunda elmi simpozium keçirilmişdir